20 urtetan Euskal Autonomia Erkidegoan lehenengo parke eolikoa eraikitzeko lanak hasi dira, eta Eusko Jaurlaritzak parte-hartze prozesu bat jarri du martxan berriztagarrien hedapenari buruz

• 59 milioi euroko inbertsioa izango du. Eragiketa horrek bultzada handia emango dio euskal industria eolikoaren hornikuntza-kateari, Euskal Autonomia Erkidegoa liderra baita sektore horretan merkatuan eta zailtasunak pasatzen ari dena.
• Eraikuntza hori Eusko Jaurlaritzaren baterako inbertsioaren ereduari jarraituz egingo da, EEEren bitartez.
• Toki-mailan, onuren programa bat lantzen ari da, energiaren prezioaren murrizketa barne, baita urteko 230.000 euro inguruko diru-sarrera errepikariak ere, zerga eta kanonen kontzeptuan.
• Eusko Jaurlaritzak, parke eoliko berrien garapenean beste 20 urte igaro ezin daitezkeela jakitun, hausnarketa-prozesu bat abiarazi du herritarrentzat, energia berriztagarrien hedapena lortzeko, Europa mailara hurbilduko gaituena.

Euskal Autonomia Erkidegoak urrats erabakigarria eman du trantsizio energetikorantz, Labrazako Parke Eolikoko obrak hasi baititu. Iberdrolak eta Eusko Jaurlaritzaren Energiaren Euskal Erakundeak sortutako Aixeindar sozietatea, dagozkion obra-lizentziak jaso ondoren, Oionen (Araba) kokatutako azpiegitura horretako obrekin hasi da.

Proiektu berriztagarri hau Euskal Autonomia Erkidegoan azken 20 urtean martxan jartzen den lehena da, eta 59 milioi euroko inbertsioarekin egingo du, euskal industria eolikoaren hornikuntza-kateari bultzada emateko (sektore horretan, Euskal Autonomia Erkidegoa liderra da merkatuan) eta zailtasunak pasatzen ari dena.

Azpiegitura honek baimen hauek guztiak ditu: Ingurumen Inpaktuaren Adierazpena, Administrazio Baimena, Onura Publikoko Deklarazioa, Onura Publikoko Mendien Aitorpena, eta Oiongo eta Aguilar de Codeseko (Nafarroa) udalen obra-lizentziak.

Nafarroako ECAY enpresari esleitu zaizkio obrak, eta Siemens-Gamesari, berriz, aerosorgailuen fabrikazioa. Enpresa horrek SG 5.0-145 (2.0) modeloko zortzi aerosorgailuak eraikiko ditu, bakoitza 5 MWkoa, 4X plataformakoa. Modelo honen biderkagailuak Asteasuko (Gipuzkoa) instalazioetan egingo dira, eta azpiestazioa Galdakaoko (Bizkaia) EDS Ingeniería y Montaje enpresaren ardurapean dago.

Proiektuak ez du ebakuazio-linearik behar, lehendik dagoen linea bat erabiltzen baita Guardian Sare Elektrikoarekin (REE) konektatzeko, eta, beraz, ez da beharrezkoa azpiegitura elektriko berririk eraikitzea. Aerosorgailuen pizak eramateko Europan aitzindaria den teknologia erabiliko da. Sistema horrek ingurumen-inpaktua murrizten du.

40 MWeko potentziako proiektu hau —Euskal Autonomia Erkidegoan instalatutako potentzia eolikoa % 26 handitzea dakarrena— energia % 100 berdea sortuko duen lehen instalazio eolikoa izango da.

Lankidetza publiko-pribatua eta “EEE eredua”

Instalazio horren garapena Iberdrolak eta Energiaren Euskal Erakundeak (EEE) Euskal Autonomia Erkidegoan proiektu berriztagarriak bultzatzeko eratutako sozietatearen lehen jarduketetako bat da. Aixeindar lankidetza publiko-pribatuaren adibide bat da, eta bi bazkideek trantsizio energetikoan eta energia berriztagarrietan egindako apustua nabarmentzen du.

Proiektu hori, gainera, bat dator, besteak beste, Euskadiko Energia Estrategia 2030en eta Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren 1/2024 Legearen helburuekin, berriztagarrien aldeko apustua indartzeko eta Parisko Akordioan ezarritako konpromisoei erantzuteko. Euskal Autonomia Erkidegoak 2030erako energia berriztagarriaren potentzia hirukoiztea du helburuen artean, gaur egun ditugun 350 megawatt-etatik 2028an 900 MW-ra pasatuz.

Eraikuntza hori Eusko Jaurlaritzak Energiaren Euskal Erakundearen bidez egiteko duen moduari jarraituz egingo da. Erakunde horrek baldintza hauek betetzen dituzten parke berriztagarrietan —eolikoetan zein fotovoltaikoetan— batera inbertitzen du: “EEE eredua” deitzen duguna:

• Nahikoa eguzki edo haize
• Ingurumenean ahalik eta inpaktu txikiena eragitea, irizpide teknikoen arabera.
• Ebakuazio-azpiegitura elektrikoa edo “entxufea” hurbil izatea.
• Parkea ekonomikoki errentagarria eta bideragarria
• Eta, gainera, ekintza zehatzak sozializatzea, tokiko ingurunean eta, oro har, gizartean eragin positiboa sortuz.

Herritarrentzako onurak

Horrela, Labrazako parke eolikoak 90 lanpostu sortzea aurreikusten du, batez ere bertakoen artean. Gainera, parke eolikoa instalatzeak 1,2 milioi euro inguruko hasierako diru-sarrera ekarriko die udalen diru-kutxei, obren hasierarekin, eta urtean 230.000 euro inguruko diru-sarrera errepikariak, zerga eta kanon gisa.

Era berean, herritarrentzako eta enpresentzako parte hartzeko aukerak eta onura zuzenak baloratzen dira, hala nola, energiaren prezioaren murrizketa, parketik hurbil dauden enpresekin epe luzerako energia elektrikoaren hornikuntzarako akordioak, zentro sozialetan hobekuntzak, etab.

Crowdlending prozesu bat martxan dago, arabarrak parkearen jabe bihurtzeko; halaber, hegaztiak eta biodibertsitatea babesteko neurri berritzaileak izango ditu. Hegazti sentikorrak detektatzeko eta aerosorgailuak gelditzeko gailuak dira. Ezponda bateko paisaia leheneratu eta ingurumena integratuko da, “lorategi bertikal” bat instalatuz, eta, besteak beste, Interes Komunitarioko Habitatetako landareak leheneratzeko lan egingo da.

Herritarren hausnarketa-prozesu

Klima-aldaketa da gizarte gisa dugun erronka handienetako bat. Hala eta guztiz ere, Euskadin ezin izan da parke eolikorik eraiki azken bi hamarkadetan. Eusko Jaurlaritzak, parke eoliko berrien garapenean beste 20 urte igaro ezin daitezkeela jakinda, eta Trantsizio Energetikoari eta Klima Aldaketari buruzko 1/2024 Legea betez, herritarrek trantsizio energetikoari eta klima-aldaketari buruz hausnartzeko eta sentsibilizatzeko prozesu bat jarri du abian, energia berriztagarrien ezarpena modu jasangarrian eta koherentean lantzeko.

Hausnarketa horren helburu nagusia da ulertzea zer behar eta erronka nagusiri egin behar diegun aurre gizarte gisa deskarbonizazioari heltzeko eta 2050era arte zero isuri garbiak lortzeko. Akordio estrategiko eta integratzaile bat definitu nahi da, Euskadiko eragile publiko, pribatu, gizarte-sare eta herritarren lankidetza aktiboarekin.

Hausnarketa-prozesu ireki hori erakundeekin, enpresekin, gizarte-ehunarekin eta herritarrekin egin nahi da, Euskadiko hiru hiriburuetan aurrez aurreko partaidetza-saioak eginez, bai eta interesa duten udalekin ere. Parte-hartze prozesu horrek badu data: datozen asteetan hasiko dira saioak, eta parte-hartze handia espero da, bai aurrez aurre, bai Irekia plataforman gaituko den kanal digitalaren bidez.

Prozesu hori Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Euskal Bulegoak bultzatu du, aipatutako legearen esparruan sortuta. Bulegoa Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailari atxikita dago, Trantsizio Energetikoko eta Ingurumeneko sailburuordetzen eta Energiaren Euskal Erakundearen eta Ihobe-Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoaren laguntzarekin.

Eusko Jaurlaritzak elkarlaneko gobernantza-eredu baten aldeko apustua egin du, Trantsizio Energetikoari eta Klima Aldaketari buruzko Itun Sozial bat lortzeko bitarteko egoki gisa, eta adostasun zabal baten emaitza izan dadin.

Orain hasiko den parte-hartze irekiaren eredu horrek jarraipena izango du datozen hilabeteetan, euskal gizarteak trantsizio energetikoaren eta klima-aldaketaren arloan etorkizun hurbilean izango dituen erronka nagusiak konpontzeko helburuarekin.