The Art of Discovery, sagu gizatiartuen modelo paregabeak dituzten sendagai berrien eraginkortasuna iragartzen duen bioteknologiko bizkaitarra
The Art of Discovery (TAD) Derion (Bizkaia) dagoen enpresa bioteknologikoa da. Ikerketa aurreklinikoan espezializatuta dago, tratamendu mediko berrien (kimikoak zein biologikoak) eraginkortasuna eta segurtasuna aurreikusteko, gaixotasun larrietan, adibidez: minbizia, malaria edo gaixotasun arraroetan. Horretarako, sagu gizatiartuak erabiltzen ditu, hau da, giza ehun transplantatuak (eritrozitoak edo zelula hepatikoak, esaterako) dituzten saguak. Horrek aukera ematen du giza gaixotasunak zehatz-mehatz simulatzeko eta tratamenduen benetako eragina ebaluatzeko. Azterketa horietatik abiatuta, TAD-k eredu matematiko propioak aplikatzen ditu, dosi optimoa eta segurua aurreikustea ahalbidetzen dutenak, pertsonengan aplikatzeko. Horrela, saiakuntza klinikoen ondorengo faseetan arriskuak minimizatzen laguntzen du.
Enpresa 2015ean sortu zen, Belén Jiménez eta Iñigo Angulo-Barturen Madrilgo GSK ikerketa-zentroko langile ohien ekimenez. Angulo-Barturen Bizkaira itzultzeko beharrak eta GSK-ko zenbait zerbitzu Medicines for Malaria Venture (MMV) erakundeari kentzeak bat egin zuten. Horrela, zerbitzu horiek erakunde berri batetik eskaintzeko aukera sortu zen. Proiektu sendoa aurkeztu ondoren, MMVk Bizkaiko BICko instalazioen zati bat finantzatu zuen. Bikoteari Joseba Fernándezek gehitu zitzaien, kudeaketan eta legean aditua den bazkide gisa.
TAD sortzeko motibazioa profesionala zein pertsonala izan zen: fundatzaileek autonomia izan nahi zuten haien proiektuak aukeratzeko, haien lanaren eragin soziala baliozkotzeko eta giza osasunerako teknologia erabilgarria garatzeko. Gainera, enpresa-formatuan inbertsio pribatua erakartzeko bidea ikusi zuten, hazkunde globala eta jasangarria bultzatzeko.
Gaur egun, TAD-k zerbitzu hauek eskaintzen ditu: sendagaien eraginkortasunaren eta toxikotasunaren ebaluazio aurreklinikoa sagu-ereduetan; datu esperimentalen analisia gizakiengan dosiak aurreikusteko; eta eredu aurrekliniko pertsonalizatuen garapena. Plasmodium falciparum-ek eragiten duen malariarako gizatiartutako saguaren eredua nabarmentzen du, gaixotasun horren erreferentziazko testak, medikamentuak eta txertoak ebaluatzeko aukera ematen baitu. Era berean, eredu bat garatu du, bakarra munduan, giza eritrozitoen erresistentzia neurtzeko odol-fluxuan. Hori baliagarria da entzima-urritasunak dituzten pertsonentzako tratamendu seguruak identifikatzeko, hala nola G6PD. Era berean, software propio bat garatzen ari da, TADmaps®, saiakuntza klinikoen kostuak murrizteko, plazebo taldeen beharra ezabatuz.
Bezeroei dagokienez, batez ere nazioartekoak dira (% 98 baino gehiago): farmazialari handiak, GKE desberdinak eta ikerketa-zentroak. Besteak beste, MMV eta Bill eta Melinda Gates ospe handiko fundazioekin eta FAES euskal farmazialariarekin kolaboratzen du. Bere proiektu garrantzitsuenen artean daude tratamendu antimalariko berrien ebaluazioa, MMVrekin lankidetzan, eta hesteetako hanturazko gaixotasunetarako HANTURA proiektua. Bestetik, SPRIk lagundutako ikerketak daude, hala nola GenomeTAD, malariaren parasitoak sendagaiekiko duen erresistentzia aztertzen duena.
TAD-k 13 langile ditu gaur egun, gehienak zientzialariak. % 72 emakumeak dira, eta zenbait ikertzaile doktorego-prestakuntzan ari dira. Konpainiak aktiboki parte hartzen du Hazitek bezalako I+G programetan, eta horri esker arrisku eta eragin zientifiko handiko proiektuetan aurrera egin ahal izan du.
Etorkizunari begira, The Art of Discovery-k malariako eta teknologia paregabeak dituzten beste arlo batzuetako merkataritza-lidergoa sendotzeko asmoa du, instalazioak eta gaitasun teknikoak zabaltzeko, arlo terapeutiko berrietara hedatzeko (minbizia eta zahartzea, esaterako), eta garapen propioak merkaturatzeko, hala nola analisi-softwarea. Helburu horiek inbertsio esanguratsua eskatzen dute, baina TAD-k jauzi kualitatiboa egin ahal izango du bere lehiakortasunean eta nazioarteko presentzian.
SPRI Taldea RIS 3 Euskadi estrategia abian jartzen duen eragileetako bat da, energiaren, fabrikazio aurreratuaren, bio-osasunaren eta nanozientziaren arloetan espezializazio adimenduna bultzatzeko.
SPRI Taldeak aukera ematen die euskal enpresei haien jardueraren berri emateko bere informazio-kanaletan. Zure proiektua gure gaiekin lotuta badago (I+G+b, digitalizazioa, internazionalizazioa, ekintzailetza, berrikuntza…), Zutaz mintzo gara ekimenean parte har dezakezu.