Orai: “Adimen artifizialerako gure neurona-eredua euskarazko aurreratuena da ingurune eskalagarrietarako”
Adimen artifizialeko soluzioek eta tresnek azkar ugaritzen jarraitzen duten bitartean, oztopo batzuek bere horretan dirautela dirudi. Hizkuntza naturala baliabide gutxiko hizkuntzetan prozesatzearen kasua da, euskara kasu, baina Orai ikerketa zentroa dagoeneko estrategia berriak aplikatzen ari da, emaitza onekin: Llama-eus-8B garatu du, hizkuntza-eredu neuronal berri bat (LLM, Large Language Model), euskara idatzia ulertzea eta sortzea eskatzen duten adimen artifizialeko sistemak errazago garatzeko diseinatua.
Orai giza hizkuntzaren prozesamenduari aplikatutako adimen artifizialean espezializatutako Elhuyarren zentroa da. 2022an jaio zen Elhuyarreko I+G sailaren eskutik, zeinak 20 urteko ibilbidea baitzuen hizkuntza naturalaren prozesamenduaren (NLP, ingelesezko siglen arabera) esparruan. “Elhuyar Orai sortzera bultzatu zuena Hizkuntza Naturalaren Prozesamenduaren arloan saila sendotzea izan zen, merkatuak eta Euskal Herriko gizarteak hizkuntzari aplikatutako adimen artifizialean espezializatutako agente bat izateko dituzten gero eta behar handiagoekin batera. Ikerketara eta garapenera bideratutako jarduerak garatzeko planteatu zen”, azaldu du Xabier Saralegi NLP Teknologien arduradunak.
Orain, Oraik Llama-eus-8B garatu du, euskararen hizkuntza-ezaugarrietara eta kultura-ingurunera egokitutako eredu fundazionala. Hizkuntza-gaitasun formal eta funtzionalak dituen eredu neuronala da, hau da, testuinguru errealetan euskara ulertzeko eta sortzeko gai da. “Horrek balio handiko oinarria bihurtzen du askotariko sistemak garatzeko, hala nola itzultzaile automatikoak, elkarrizketa-sistemak, bilaketa-motorrak, zuzentzaileak, eduki-sortzaileak edo euskara prozesatu behar den testu-meatzaritzako sistemak”, dio Saralegik.
Arduradunaren arabera, teknologia mota horiek zeharkakoak dira eta hainbat esparrutan aplika daitezke, hala nola edukien industrian, osasun-sektorean, industrian, lege-eremuan, komunikazioan edo irakaskuntzan. “Euskararen tratamenduan emaitza oso lehiakorrak eta eskalagarriak emango dituzten hizkuntza-teknologiak garatzeko posibilitatea da aukera nagusia”.
Gaur egun, Orai Llama-eus-8B erabiltzen ari da itzultzaile automatikoen prototipoetan, material didaktikoaren sorkuntzan eta zuzentzaileetan, “etorkizun handiko emaitzekin, laster plataforma eta soluzioetara eramango ditugulakoan. Erabat sinetsita gaude beste eragile edo enpresa batzuek ere integratuko dutela beren irtenbideetan, ez baitugu ahaztu behar erabilera libreko eredua dela”, gogorarazi du Saralegik.
Hala ere, oraindik denbora falta da produktu edo soluzio horiek garatzeko: ez da berehalakoa izango, oinarrizko eredu hori benetan erabiltzen diren kasuetara egokitzeko prozesuak oraindik garapen-lana eta ikerketa aplikatua eskatzen baitu. Era berean, zentroak hazten jarraitzeko eta “Euskal Autonomia Erkidegoan zein Espainian erreferente bihurtzeko eta nazioarteko merkatuan parte hartzeko” helburuari eusten dio.
Hala ere, Llama-eus-8B-rako perspektibak onak dira: “Euskarazko hizkuntza-gaitasun formalak (arrazoiketa, munduaren ezagutza, sen ona) eta funtzionalak ebaluatzeko laborategiko testetan, 20.000 milioi parametro baino gutxiagoko ereduen artean emaitzarik onenak dituen eredu fundazionala dela frogatu da. Hala ere, ingelesez baino emaitza txikiagoak eskaintzen ditu oraindik, eta, beraz, ereduaren gaitasunak etengabe hobetzen jarraitzea eta bertsio aurreratuagoak pixkanaka argitaratzea da gure helburua”.
SPRI Taldeak euskal enpresen I+G bultzatzen du tresnekin, aktiboekin, laguntzekin, lantalde eta aliantzekin, ikerketa sustatzeko eta teknologia berriak sortzeko. Elkartek, Emaitek edo Hazitek bezalako I+Grako laguntza programak kontsulta itzazu.
Lotutako albisteak
Hemolinek test anitzeko sistema portatila garatu du hemostasiaren diagnostiko azkar eta zehatza lortzeko
iLine Microsystemsek zuzendutako proiektua osasun-sektorerako dispositibo bat garatzen ari da, antikoagulatutako pazienteak tratatzeko. SPRI Taldearen Hazitek Laguntza Programaren babesa izan du.
EGOKIA proiektuak elkarlaneko ikaskuntza automatikoko plataforma aitzindari ziberseguru bat lortu du
Hazitek proiektu hau hamar bat euskal enpresa eta ikerketa zentrok garatu zuten, Mondragon Assembly buru zela.
Aracel proiektuak irtenbide berriak garatu ditu eraikuntzan energia-mendekotasuna murrizteko
Belako Lanak buru duela, karbono-aztarna baxuko mortero bat eta isolamendurako eko-panelak diseinatu ditu, SATE sistema batean integratzeko. SPRI Taldearen Hazitek laguntza-programaren babesa izan du.
HIMUGI proiektuak mugikortasunean eta garraioan aplikazioak dituen hidrogeno-propultsio sistema bat lortu nahi du
Euskal erakundeen arteko partaidetza eta lankidetza handia du, eta SPRIren Hazitek programaren laguntza ekonomikoa jaso du.
Ceit zentro teknologikoak 300 enplegu baino gehiago sortzen dituzten 20 spin-off sustatu ditu eta 30 M € inguruko inbertsioa ekarri dute
Mikel Jauregi sailburuak Ceit bisitatu du, ikerketa aplikatuko eta teknologia enpresara transferitzeko erreferentziazko zentro teknologikoa
Infinite proiektuak kontakturik gabe monitorizatzen du egitura aeronautikoen bizi-zikloa
Ideko zentro teknologikoak gidatutako proiektu europar honek mikrohariak erabiltzen ditu karbono-zuntzen egituren egoera kontrolatzeko, haien kalitatea ziurtatzeko, piezak sentsore kableatuekin hornitu beharrik gabe.
Vaillant Groupek aire-ur bero bonba berri bat merkaturatu du, eraginkorragoa eta zarata-mailak murrizten dituena
Behin Split proiektua amaituta, Europako merkatuan makinak merkaturatzen hasi da, eta 30.000 salmenta izatea aurreikusten du. SPRI Taldearen Hazitek Laguntza Programaren babesa jaso du.
Sintop proiektuak saldu osteko kudeaketa optimizatu du etxebizitzen eraikuntzan
Construcciones Olabarri buru dela, plataforma adimendun bat garatu da obrak denbora errealean amaitu direnean gorabeherak erregistratzeko. Ekimenak SPRI Taldearen Hazitek Laguntza Programaren babesa jaso du.
Hazitek proiektu batek Hesteetako Gaixotasun Inflamatoriorako diagnostiko-sistema eta terapia berriak garatu ditu
HANTURA, Faes Farma buru duela, sendagai berriak, gaixotasunaren tratamendurako alternatiba terapeutiko berrien garapenean egindako aurrerapenak eta pazienteen zaintza asistentziala hobetzeko tresna digitalak lortu ditu.
Tamag mikroteknologietan erreferente bihurtu nahi da nazioartean
Donostiako mikroETEak produktu berrien garapenari eta mikrohari amorfo magnetikoen elaborazioari aplikatutako I+Gn zentratzen du bere jarduera.